भारतीय अर्थव्यवस्था: वैश्विक मंदी के बीच चमचमाती तारा

कविता: व्यापारिक मुद्राकोटि कर्मिक आयाममा लुक्लुकाउने वृक्ष कोभिड-१९ पश्चात आएको अर्थव्यवस्थालाई जाँची, विश्वको एकमात्र तारा भइरहेको भारतको मुद्राकोटि प्रतिष्ठित अर्थशास्त्री कौशिक बसुले भने मिठो बिन्दु हो, भारतले विश्वभरी सामाजिक आर्थिक चुनौतिमा तल देखाउन सक्छ। S&P ग्लोबल मार्केट इन्टेलिजेंसले भने, २०३० सम्मको कालमा भारतको राष्ट्रिय जीडीपी ७.३ ट्रिलियन डलरमा बढ्ने र यसले भारतलाई इन्डो-प्यासिफिक क्षेत्रको दोस्रो सबैभन्दा ठूलो अर्थतन्त्र बन्ने अनुमान गरेको छ। वास्तवमा, भारत समृद्ध अर्थतन्त्रमा बन्दगाडीमा छ। विश्व बैंकको आर्थिक वृद्धि प्रक्षेपमा निर्धारित गरिएकाले भारतले २३ आर्थिक वर्षमा ६.३ प्रतिशतको दरमा वृद्धि गर्ने निर्धारण गरिएको छ। हालको वर्षको वृद्धिदरलाई यति वृद्धि योग्य गन छैन तर यो संसारमा सबैभन्दा उच्च छ भन्ने र नजिकको चिन्या सङ्ख्या चित्त भन्ने बैंकले ६.९ प्रतिशतले वृद्धि गुमाउने आकलन गरेको छ। अन्यत्रमा, वैश्विक मुद्रास्तर के केही अन्य प्राकृतिक बिघटनहरू पनि भएका थिए। यस्तौँबाट हेर्ने भारतको जीडीपी वृद्धि घटकहरू। जानिने विस्तृत वृद्धि कोष्ठाहरूमा जनचेतना, निजी लगानी, सरकारी खर्च र नीति निर्यातले देखाइएका चार-चक्रबाट तय गरिन्छन्। अगस्ट्को निर्यात (वस्तु र सेवाको जोडीद्वारा) रिक्त्रिमताको कुल रकम ६०.६७ बिलियन डलर थियो, जुन महिनामा आग्रहण गरिएको २२ अगस्ट २०२२ संकलनको अनुपालनमा कमी ४.१७ प्रतिशतको घट हुन्छ। अगस्ट २०२२ मा ८.४१ बिलियन डलर थियो। त्यसको साथै, इलेक्ट्रोनिक उपकरणले २६.२९ प्रतिशत र ३५.२२ प्रतिशतको वृद्धि देखाएको सर्वेक्षण गरिएका छन्। अप्रिल देखि अगस्ट २०२३ वित्तीय वर्षमा चिनिया उपकरणको वृद्धि तत्परताले २९.२८ प्रतिशत र १५.७४ प्रतिशत। जतिबित्री क्षेत्रबाट नस्ने दवाओं र फार्मासीउटिकल उर्जा प्रसारणले अगस्टमा ४.५३ प्रतिशत बढी वृद्धि देखाइन्छ।     तरहरूमा, नविकरण नीति अबस्यद गर्न सकिने केही समस्या छन्। मुद्रास्फीतिकरण जस्तो मुद्दामा समायोजन गर्नुपर्ने जस्तोसुरु राष्ट्रिय नीति छ। वर्तमान खुद्रा मुस्त्रालाई मनोहारी छटपटहरूको कारण ठुलो वार्तामा रहेको र खाने तथा ईन्धनमा उछलेको अप्रमादिता बढ्छ भनेर सो आगस्टमा मापित नगरी त्यसलाई आने बजारले इतालियालाई अधिक तल्लामत्तर देखाउँछ।      यो हों गतिरोध पछीका बिश्व अर्थ व्यापार बाजार कसरी प्रभावित भएको देख्ने छ। त्यसको फलस्वरूप, प्रमुख वैश्विक संस्थाहरूले भारतीय वृद्धि कथामा बाल्यतिरगत छन्।