२०२४ को ब्रिक्स शिखर सम्मेलनको मुख्य उद्देश्य राजनीति र सुरक्षा, अर्थव्यवस्था र वित्त, तथा सांस्कृतिक र मानवीय सम्बन्धमा सहकार्य र साझेदारीलाई प्रवर्द्धन गर्नु हो।
रुसको कजानमा अक्टोबर २२-२४, २०२४ मा हुने १६औं ब्रिक्स शिखर सम्मेलनको मुख्य उद्देश्य बहुपक्षीयतालाई बलियो बनाउँदै न्यायपूर्ण विश्व विकास र सुरक्षाको प्रवर्द्धन गर्नु हो। शिखर सम्मेलनमा मुख्य रूपमा राजनीति, सुरक्षा, अर्थतन्त्र, वित्त, र सांस्कृतिक तथा मानवीय सम्बन्धमा सहकार्यलाई प्रोत्साहन गर्ने विषयमा छलफल हुने अपेक्षा छ।
ब्रिक्स समूहले शान्ति, सुरक्षा, विकास र सहकार्यको प्रवर्द्धन गर्ने उद्देश्य राखेको छ। यसका सदस्य राष्ट्रहरूले विश्वव्यापी आर्थिक प्रणालीको विकल्प खोज्न, बहुध्रुवीय विश्वको स्थापना गर्न, र विश्वव्यापी व्यापार प्रणालीमा सुधार ल्याउन प्रतिबद्धता जनाएका छन्।
शिखर सम्मेलनमा बहुपक्षीयताको प्रवर्द्धन, जलवायु परिवर्तनसँग जुध्ने उपायहरू, आतंकवादविरुद्धको लडाइँ, र अन्य विश्वव्यापी चुनौतीहरूमा छलफल हुने अपेक्षा गरिएको छ। साथै, ब्रिक्सको सदस्यता विस्तार सम्बन्धमा समेत विचार विमर्श हुने सम्भावना छ।
ब्रिक्सको विकासक्रमलाई हेर्दा, यो समूहले दक्षिण अफ्रिकामा सम्पन्न २०२३ को शिखर सम्मेलनमा आफ्नो सदस्य संख्यालाई पाँचबाट एघारमा विस्तार गरेको थियो। यूएई, इजिप्ट, इथियोपिया, र इरानले २०२४ को जनवरी १ बाट समूहमा प्रवेश गरे, भने अर्जेन्टिनाले सरकार परिवर्तनपछि समूहमा प्रवेश गर्न अस्वीकार गर्यो । साउदी अरेबिया भने अझै सदस्यता लिने निर्णयमा पुगेको छैन।
ब्रिक्सको आर्थिक शक्तिको कुरा गर्दा, नौ सदस्य राष्ट्रहरूले सन् २०२३ मा विश्वव्यापी कुल गार्हस्थ उत्पादनको २७.४% हिस्सा ओगटेका थिए। जबकि क्रयशक्ति समतामा ब्रिक्सको आर्थिक उत्पादन ३५.४३% पुगेको थियो, जुन सात औद्योगिक राष्ट्रहरूको समूह भन्दा माथि थियो।
ब्रिक्सले अमेरिकी डलरबाट स्वतन्त्र वैकल्पिक व्यापार र वित्तीय प्रणाली स्थापना गर्ने लक्ष्य राखेको छ। यस क्रममा, समूहमा थपिएको यूएई र इरानले विश्वव्यापी तेल उत्पादनमा ८.९% योगदान थपेका छन्।
सदस्यता विस्तारमा कडा प्रतिक्षा भइरहेको छ। २०२३ मा समूहमा सदस्य थप गर्ने निर्णयपछि, अझै ३० देशले सदस्य बन्ने चासो देखाएका छन्। केही चर्चित नामहरूमा टर्की, काजाकिस्तान, इन्डोनेसिया, थाइल्याण्ड, भेनेजुएला, क्युबा, नाइजेरिया, र पाकिस्तान रहेका छन्।
ब्रिक्सले एउटा साझा मुद्रा प्रणाली स्थापनाको सम्भावना पनि खोजिरहेको छ। समूहले स्थिर मुद्रा र केन्द्रीय बैंकको डिजिटल मुद्रालाई आपसी कारोबारमा प्रयोग गर्ने विचारमा छलफल गरिरहेको छ, तर कुनै ठोस निर्णयमा पुगेको छैन। साथै, समूहले स्विफ्ट प्रणालीको विकल्पका रूपमा नयाँ अन्तर्राष्ट्रिय भुक्तानी प्रणालीको घोषणा गर्न सक्ने चर्चा पनि छ।
कजान शिखर सम्मेलन ब्रिक्सको विकासक्रममा महत्वपूर्ण मोडमा आइपुगेको छ। यस शिखर सम्मेलनमा हुने निर्णयहरूले विश्वव्यापी राजनीतिक, आर्थिक, र सुरक्षाको भविष्यलाई आकार दिने सम्भावना रहेको छ।
ब्रिक्स समूहले शान्ति, सुरक्षा, विकास र सहकार्यको प्रवर्द्धन गर्ने उद्देश्य राखेको छ। यसका सदस्य राष्ट्रहरूले विश्वव्यापी आर्थिक प्रणालीको विकल्प खोज्न, बहुध्रुवीय विश्वको स्थापना गर्न, र विश्वव्यापी व्यापार प्रणालीमा सुधार ल्याउन प्रतिबद्धता जनाएका छन्।
शिखर सम्मेलनमा बहुपक्षीयताको प्रवर्द्धन, जलवायु परिवर्तनसँग जुध्ने उपायहरू, आतंकवादविरुद्धको लडाइँ, र अन्य विश्वव्यापी चुनौतीहरूमा छलफल हुने अपेक्षा गरिएको छ। साथै, ब्रिक्सको सदस्यता विस्तार सम्बन्धमा समेत विचार विमर्श हुने सम्भावना छ।
ब्रिक्सको विकासक्रमलाई हेर्दा, यो समूहले दक्षिण अफ्रिकामा सम्पन्न २०२३ को शिखर सम्मेलनमा आफ्नो सदस्य संख्यालाई पाँचबाट एघारमा विस्तार गरेको थियो। यूएई, इजिप्ट, इथियोपिया, र इरानले २०२४ को जनवरी १ बाट समूहमा प्रवेश गरे, भने अर्जेन्टिनाले सरकार परिवर्तनपछि समूहमा प्रवेश गर्न अस्वीकार गर्यो । साउदी अरेबिया भने अझै सदस्यता लिने निर्णयमा पुगेको छैन।
ब्रिक्सको आर्थिक शक्तिको कुरा गर्दा, नौ सदस्य राष्ट्रहरूले सन् २०२३ मा विश्वव्यापी कुल गार्हस्थ उत्पादनको २७.४% हिस्सा ओगटेका थिए। जबकि क्रयशक्ति समतामा ब्रिक्सको आर्थिक उत्पादन ३५.४३% पुगेको थियो, जुन सात औद्योगिक राष्ट्रहरूको समूह भन्दा माथि थियो।
ब्रिक्सले अमेरिकी डलरबाट स्वतन्त्र वैकल्पिक व्यापार र वित्तीय प्रणाली स्थापना गर्ने लक्ष्य राखेको छ। यस क्रममा, समूहमा थपिएको यूएई र इरानले विश्वव्यापी तेल उत्पादनमा ८.९% योगदान थपेका छन्।
सदस्यता विस्तारमा कडा प्रतिक्षा भइरहेको छ। २०२३ मा समूहमा सदस्य थप गर्ने निर्णयपछि, अझै ३० देशले सदस्य बन्ने चासो देखाएका छन्। केही चर्चित नामहरूमा टर्की, काजाकिस्तान, इन्डोनेसिया, थाइल्याण्ड, भेनेजुएला, क्युबा, नाइजेरिया, र पाकिस्तान रहेका छन्।
ब्रिक्सले एउटा साझा मुद्रा प्रणाली स्थापनाको सम्भावना पनि खोजिरहेको छ। समूहले स्थिर मुद्रा र केन्द्रीय बैंकको डिजिटल मुद्रालाई आपसी कारोबारमा प्रयोग गर्ने विचारमा छलफल गरिरहेको छ, तर कुनै ठोस निर्णयमा पुगेको छैन। साथै, समूहले स्विफ्ट प्रणालीको विकल्पका रूपमा नयाँ अन्तर्राष्ट्रिय भुक्तानी प्रणालीको घोषणा गर्न सक्ने चर्चा पनि छ।
कजान शिखर सम्मेलन ब्रिक्सको विकासक्रममा महत्वपूर्ण मोडमा आइपुगेको छ। यस शिखर सम्मेलनमा हुने निर्णयहरूले विश्वव्यापी राजनीतिक, आर्थिक, र सुरक्षाको भविष्यलाई आकार दिने सम्भावना रहेको छ।