तेहरान र इस्लामावादबीचको तनाव कम भए पनि यस घटनाले आफ्ना सबै प्रमुख छिमेकीहरू- भारत, अफगानिस्तान र इरानसँग पाकिस्तानको बिग्रिएको सम्बन्धलाई उजागर गरेको छ किनभने ती सबैले आतंकवादी समूहहरूलाई समर्थन गरेको आरोप लगाएका छन्।
जनवरी 16 मा, इरानले बलुचिस्तान प्रान्तको पन्जगुरमा अमेरिका र इरानले तोकेको आतंकवादी समूह जैश अल-अदलको शिविरमा प्रहार गर्दै पाकिस्तानमा मिसाइल र ड्रोन आक्रमण गर्‍यो। भोलिपल्ट, पाकिस्तानले इरान विरुद्ध प्रतिशोधात्मक कारबाही गर्‍यो र इरानको सिस्तान-बलुचिस्तान प्रान्तमा बलुचिस्तान लिबरेशन आर्मी र बलुचिस्तान लिबरेसन फ्रन्टका शिविरहरूलाई निशाना बनाएको थियो।

पाकिस्तानको विदेश मन्त्रालयले जारी गरेको विज्ञप्तिमा भनिएको छ, "पाकिस्तान र इरानबीच सञ्चारका विभिन्न माध्यमहरू भए पनि यो गैरकानुनी कार्य (इरानी आक्रमण) भएको हो।" इस्लामाबादको निन्दा गरेपछि पाकिस्तानको आक्रमणपछिको इरानी विज्ञप्तिमा भनिएको छ, "इस्लामी गणतन्त्र इरानले दुई राष्ट्रहरू र इस्लामिक गणतन्त्र इरान र पाकिस्तानका दुई सरकारहरू बीच असल छिमेकी र भ्रातृत्वको नीतिलाई पालना गर्दछ।" दुई देशका परराष्ट्रमन्त्रीहरूले स्थितिलाई सुल्झाउन छलफल सुरु गरे।

दुई बीचको तनाव कम भए पनि सेनाहरू सतर्क रहनेछन्। दुवैले एक अर्कालाई आतंकवादी समूहलाई समर्थन गरेको आरोप लगाउँदै आएका छन् । पाकिस्तानले इरानको आक्रमणमा दुई बलुच बालबालिका मारिएको र तीन जना घाइते भएको दाबी गरेको छ । इरानीहरूले पाकिस्तानको आक्रमणमा नौ बलोच नागरिक मारिएका र केही घाइते भएको घोषणा गरेका छन्।

जैश अल-अदल पाकिस्तानको सिस्तान-बलुचिस्तान क्षेत्रबाट सञ्चालन हुन्छ र लगभग 500 लडाकूहरू समावेश गर्दछ। यो इरान-पाकिस्तान सीमाको दुबै छेउमा सञ्चालन हुन्छ। यसलाई स्थानीय बलुच जनजातिहरूको समर्थन छ र सम्भवतः अमेरिका र साउदी अरेबियाको निर्देशनमा आईएसआईद्वारा समर्थित छ। बीएलए र बीएलएफको इरान र अफगानिस्तानमा आधार छ र पाकिस्तानी सेनालाई निशाना बनाउँछ। सबै आतङ्ककारी समूहहरूले आफूहरू लक्षित भए पनि आक्रमणमा कुनै पनि हताहत नभएको दाबी गरेका छन्।

इरानी विदेशमन्त्री हुसेन अमिर अब्दुल्लाहियानले पाकिस्तानका कार्यवाहक प्रधानमन्त्री अनवर काकरसँग इरानी हमलाको ३० मिनेटअघि डाभोसमा भेट गरेका थिए । यस्तो देखिन्छ कि पाकिस्तानले आतंकवादलाई समर्थन नगरेको दाबी गर्दै जैश अल-अदललाई रोक्न तेहरानको अन्तिम मिनेटको अनुरोधलाई जवाफ दिन अस्वीकार गरेको छ। इराक र सिरियामा ‘कथित इजरायली जासूस मुख्यालय’ र आईएसआईएलको शिविरलाई लक्षित गरी इराक र सिरियामा गरिएको यस्तै आक्रमणपछि इरानले आक्रमण गरेको हो।

तेहरानले गरेको आक्रमणले आफ्ना सबै प्रमुख छिमेकी भारत, अफगानिस्तान र इरानसँग पाकिस्तानको तिक्त सम्बन्धलाई उजागर गर्‍यो। सबैले आतंकवादी समूहलाई समर्थन गरेको आरोप लगाएका छन्। भारत-पाकिस्तान सीमा युद्धविरामको साक्षी रहे पनि इरान र अफगान सीमा तनावपूर्ण रहनेछ।

पाकिस्तानले आफ्नो सशस्त्र सेनामाथि बढ्दो घरेलु दबाबलाई रोक्नको लागि इरानी हमलाको लागि क्यालिब्रेट तरिकाले प्रतिक्रिया दिन बाध्य भयो। यसले एकै समयमा क्षेत्रीय द्वन्द्वको जोखिम लिन सक्दैन। इस्लामावादलाई पनि तेहरानको समर्थन चाहिन्छ किनकि उसले इरानबाट तेल तस्करी गरेर आफ्नो तेलको आवश्यकता पूरा गर्दछ। यदि इरानले तेलको आवागमन रोक्यो भने पाकिस्तानको आर्थिक चिन्ता बढ्नेछ।

पाकिस्तान र इरान दुवैसँग घनिष्ठ सम्बन्ध रहेको चीनले संयमता अपनाउन आग्रह गरेको छ। यसको परराष्ट्र मन्त्रालयका प्रवक्ताले भने, "हामी दुवै पक्षलाई संयमता अपनाउन, तनाव बढाउने कार्यबाट बच्न र शान्ति र स्थिरता कायम गर्न मिलेर काम गर्न आह्वान गर्दछौं।"

पाकिस्तान र इरान बीचको वर्तमान नाजुक शान्ति हो किनभने न त आफ्नै नागरिकहरू गुमाए। दुवै हमलामा मारिएका बलोचहरूलाई इरान वा पाकिस्तानको नागरिक मानिँदैन र त्यसैले खर्चयोग्य छ। सबै लक्षित आतंकवादी समूहहरूले बदला लिने शपथ लिएका छन्। कुनै पनि राष्ट्रको वायु सुरक्षाले स्ट्राइकहरू पत्ता लगाउन सकेन भन्ने तथ्यले उनीहरूलाई स्टेज गरिएको थियो वा तिनीहरूको हालको वायु रक्षा प्रणाली प्रभावकारी छैन भन्ने संकेत गर्दछ। पाकिस्तानको वायु रक्षा पनि भारतको बालाकोट स्ट्राइक पत्ता लगाउन असफल भएको थियो।

अक्टोबर 7, 2023 मा इजरायलमा हमासको आक्रमण पछि इरानमा प्रहार गर्ने पाकिस्तान पहिलो राष्ट्र हो। रावलपिंडीले वाशिंगटनलाई आफ्नो निर्णय, समय र लक्ष्यमा लुप राखेको थियो भन्ने कुरामा कुनै शंका छैन। तसर्थ, अमेरिकाले पाकिस्तानको स्ट्राइकको अनुगमन गरेको थियो र इरानको हवाई रक्षामा क्षमता र कमीहरू अवलोकन गरेको थियो।

अमेरिकी विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता म्याथ्यु मिलरले पाकिस्तानको काउन्टर स्ट्राइकमा प्रश्न गर्दा यस विषयलाई बाइपास गर्दै भने, "मसँग पढ्नको लागि कुनै निजी कुराकानी छैन।" अमेरिका र इजरायल र यसका प्रोक्सीहरू, हुथी, हमास र हिजबुल्लाह बीचको तनाव बढ्दै जाँदा आफ्नो सैन्य शक्तिलाई कमजोर पार्न सक्ने द्वन्द्व सुरु गर्न इरानले हिचकिचाएको पनि संकेत गर्छ।

अन्ततः पश्चिमको लागि, इरान लक्ष्य हो। प्रतिबन्ध र पश्चिमी दबाबका बाबजुद पनि उसले जवाफी प्रहार गर्न सक्ने क्षमता राखेको छ र त्यसले पछि हट्दैन भन्ने सन्देश पनि इरानी आक्रमणले यस क्षेत्रमा दिएको छ। इरानले सिरिया, इराक र पाकिस्तानमा आफ्नो लक्षित लक्ष्यलाई प्रहार गर्‍यो कि नहोला भन्ने कुरा गौण कुरा हो, प्रमुख कुराले यसको अभिप्राय व्यक्त गरिरहेको छ।

यसले यो सन्देश पनि पठाउँछ कि इरानको आणविक केन्द्रहरूमा कुनै पनि हड्ताल (यो परमाणु हतियार विकासको नजिक छ, 80% छोएको संवर्धनको साथ) अस्वीकार्य हुनेछ र बदला लिनेछ। इरानलाई आणविक हतियार विकास गर्नबाट रोक्ने कसम खाएको इजरायल गाजामा आफ्नै युद्धमा संलग्न छ र नयाँ मोर्चा खोल्न हिचकिचाउनेछ। टिमी